Terapia rozejścia mięśni prostych u kobiet po porodzie

Czym jest rozejście mięśni prostych?

Mięśnie proste znajdują się na przedniej ścianie brzucha. Te dwa duże, biegnące pionowo i symetrycznie do linii środkowej ciała mięśnie są rozpięte pomiędzy dolnym końcem mostka, a spojeniem łonowym. Łączy je ze sobą kresa biała, czyli silny pas tkanki łącznej zbudowanej z włókien kolagenowych. W czasie ciąży, a zwłaszcza w jej ostatnich miesiącach może dojść do rozciągnięcia tych struktur pod wpływem nacisku rosnącej macicy na powłoki brzuszne, mięśnie proste ulegają przesunięciu na boki. Mówimy wtedy o rozejściu mięśni prostych brzucha – diastasis recti. W procesie tym dużą rolę odgrywają hormony – relaksyna i elastyna, których zadaniem jest rozluźnienie więzadeł, mięśni i połączeń w obrębie miednicy.

Rozejście mięśni prostych brzucha w czasie drugiego trymestru stwierdzane jest u ok. 27% kobiet, podczas trzeciego trymestru liczba wzrasta do 66%. Problem ten po porodzie diagnozowany jest u 53% młodych matek, u części z nich mija jednak samoistnie w pierwszych tygodniach po porodzie. To sprawia, że po okresie połogu dotyczy 36% kobiet.

Czynniki Ryzyka

Powstawaniu rozejścia mięśni prostych brzucha sprzyjają czynniki takie jak otyłość, duża ilość wód płodowych, ciąża mnoga, liczne ciąże i duża masa urodzeniowa dziecka. Nie bez znaczenia jest wiek ciężarnej, na większe ryzyko wystawione są kobiety powyżej 35. roku życia. Wiele zależy także od typu pracy wykonywanej przez ciężarną (ryzykowna praca fizyczna, wymagająca dźwigania) oraz stan mięśni brzucha, zarówno zbyt słabe jak i zbyt mocne umięśnienie może sprzyjać rozejściu mięśni prostych.

Test na rozejście mięśni prostych

Najlepszym czasem na wykonanie testu jest trzeci trymestr ciąży, a także trzeci dzień po porodzie. Pacjentka zostaje poproszona o położenie się na plecach z ugiętymi kolanami i stopami położonymi na podłodze, następnie o napięcie mięśni prostych poprzez uniesienie głowy, barków i łopatek. Na wysokości pępka fizjoterapeuta układa palce dłoni, poprzecznie do brzucha, sprawdza także rozejście powyżej i poniżej. W czasie tego badania wyraźnie czuć brzegi mięśni oraz kresy.

Według norm dostosowanych do badań na napiętych mięśniach pacjentka wymaga fizjoterapii, jeśli rozejście ma minimum 2,5-3 palce na wysokości pępka i jeden palec w odległości 4,5 cm poniżej i powyżej pępka. Badanie na napiętych mięśniach warto jednak uzupełnić o test bez aktywnych mięśni prostych brzucha. Taki test powinien wykonać fizjoterapeuta, ponieważ często trudno znaleźć jest brzegi mięśni prostych.

Jeśli podczas badania rozejście jest mniejsze niż 2-2,5 palca to najprawdopodobniej zejdzie się do roku po porodzie. Ważne jest jednak jak najszybsze rozpoczęcie ćwiczeń ze względu na duże ryzyko powstania przepukliny kresy białej spowodowanej dźwiganiem lub otyłością. Dobrym momentem na rozpoczęcie pracy jest okres połogu, kiedy spadająca ilość hormonów pobudza mięśnie do zbliżania.

Rozejście mięśni prostych w ciąży

O rozejściu mięśni prostych w czasie ciąży wiele może nam powiedzieć kształt brzucha. Jeżeli brzuch przyjmuje kształt stożka (zwłaszcza podczas podnoszenia się z pozycji leżącej na plecach), a przy wykonaniu testu rozejście ma 2,5 palca lub więcej możemy mówić o rozejściu mięśni prostych brzucha.

W czasie ciąży ważne jest działanie profilaktyczne. Możemy pomóc naszym mięśniom oklejając brzuch techniką powięziową – kinesiotaping. Metoda ta wspomaga samoleczenie i zmniejsza ryzyko powiększenia rozejścia. Należy także unikać dźwigania, ćwiczeń zwiększających tłocznię brzuszną, a także pozycji, w których ciężar macicy i narządów wewnętrznych wywołuje nacisk na powłoki brzuszne.  

Rozejście mięśni prostych po porodzie

Po porodzie objawy mówiące o rozejściu mięśni prostych brzucha są bardziej widoczne. Oprócz kształtu brzucha, który wciąż układa się w stożek i pozytywnego testu wyczuwalne mogą być także ruchy jelit blisko powierzchni skóry. Zauważalne może także być zagłębienie w brzuchu (pofałdowania skóry układają się w kształt rozejścia), niepokoić może również ciążowy wygląd brzucha wieczorem lub po posiłku.

By poradzić sobie z rozejściem mięśni prostych ważne jest systematyczne wykonywanie ćwiczeń terapeutycznych. Niewskazane są natomiast klasyczne ćwiczenia na mięśnie proste i skośne brzucha oraz ćwiczenia z dużym obciążeniem, a zbyt intensywny trening może powiększyć rozejście. Bardzo istotne jest zachowanie prawidłowej postawy, kontrolowanie napięć mięśni brzucha oraz unikanie dźwigania. Należy także pamiętać o odpowiedniej pozycji podczas wstawania z łóżka – gdy wstajemy z leżenia na plecach, na początku powinniśmy przekręcić się na bok.

Skontaktuj się z nami i umów się na konsultację z naszym specjalistą!

Ćwiczenia na rozejście mięśni prostych brzucha

Nauka prawidłowej postawy

Pierwszym krokiem podjętym podczas terapii powinna być nauka prawidłowej postawy, świadomej pracy mięśni podczas codziennych aktywności. Ćwiczenia mają za zadanie stopniowo wzmacniać mięsień poprzeczny brzucha i współpracujące z nim mięśnie dna miednicy. Większość ćwiczeń w początkowym stadium terapii po porodzie wykonywana jest w pozycji leżącej na plecach z ugiętymi nogami. Gdy pacjentka jest w odpowiedniej pozycji zlecamy lekkie wciąganie pępka w kierunku kręgosłupa, co pobudza mięsień poprzeczny, następnym krokiem jest swobodne oddychanie, nie mające wpływu na rozluźnienie postawy i zmniejszenie napięcia.

Ćwiczenia w pozycji leżącej

Trzeciego dnia od porodu powoli rozpoczynamy mocniejsze napięcie mięśnia poprzecznego. Pacjentka leży tyłem, nogi ugięte w stawach biodrowych i kolanowych, tak aby kręgosłup był w pozycji neutralnej. Pacjentka przyciąga pępek do kręgosłupa jednocześnie napinając mięśnie dna miednicy. Należy sprawdzić czy naturalna pozycja lordozy lędźwiowej nie uległa zmianie, a także czy rozejście nie uległo powiększeniu.

Ćwiczenie wykonujemy dwa razy w ciągu doby w 10 seriach, każde powtórzenie trwa 10 sekund. Liczbę ćwiczeń zwiększamy po miesiącu terapii. 

Pacjentka leży tyłem, nogi ugięte w stawach kolanowych i biodrowych, mięśnie zbliżone do siebie poprzez położenie dłoni po przeciwnych stronach talii (jednocześnie skrzyżowane ramiona), pacjentka ściąga dłonie w kierunku pępka. Z tej pozycji z wydechem wykonuje ruch prostowania nogi nad podłożem. Ćwiczenie wykonujemy jeden raz w ciągu doby, 10 powtórzeń na każdą stronę.

Pacjentka leży tyłem, nogi ugięte w stawach kolanowych i biodrowych, mięśnie napięte poprzez przyciągnięcie pępka do kręgosłupa. Pacjentka wykonuje ruch przeniesienia ugiętego kolana w bok, stopy pozostają w tym samym miejscu. Po wykonanym ruchu pacjentka wraca do pozycji wyjściowej, rozluźnia miejsce brzucha. Ćwiczenie wykonujemy jeden raz w ciągu doby, 10 powtórzeń na każdą stronę. 

Plank

Ćwiczenie, którego zadaniem jest przygotować nas do ćwiczeń deski (plank) wprowadzamy, w przypadku porodu naturalnego, po zakończonym połogu, w przypadku cesarskiego cięcia po 10-12 tygodniach. Warunkiem koniecznym jest wielkość rozejścia mniejsza niż 2 cm i brak charakterystycznego kształtu stożka. Pacjentka przyjmuje pozycję klęku podpartego, napinając mięsień poprzeczny na 30%, wykonuje ruch oderwania kolan na wysokość 1 cm ponad podłoże. Ćwiczenie wykonujemy jeden raz na dobę w 3 seriach po 30 sekund.